Czy nowalijki są zdrowe? Kiedy pojawiają się młode warzywa? Właściwości nowalijek i przepisy

Nowalijki to wszystkie młode warzywa, które dostępne są jako pierwsze w danym sezonie. Nazwa wzięła się od nowości i świeżości. Nowalijki można podzielić na warzywa:

• szklarniowe,
• uprawiane w gruncie.

Rośliny ze szklarni można zajadać już od marca do czerwca, a gruntowe dostępne są najczęściej od maja. Należy zauważyć, że w dyskontach spożywczych warzywa i owoce dostępne są cały rok, ale sprowadza się je z różnych zakątków świata. Warto poczekać do wiosny i sięgać po nowalijki, które uprawiane są lokalnie. Dla wielu osób ma to znaczenie z racji ograniczania śladu węglowego i wspierania zrównoważonego rolnictwa.

Wiele osób zastanawia się, jakie warzywa wchodzą w skład nowalijek. Warto też zapoznać się z kalendarzem sezonowości, który w szybki sposób wskaże, które produkty będą w danym czasie najlepsze. Na wiosnę pojawiają się:

• młode rzodkiewki
• młode marchewki
• młoda pietruszka
• młode ogórki
• szczypiorek
• cebula dymka
• rzeżucha
• młode pomidory
• młody szpinak
• natka pietruszki
• młoda papryka
• sałata masłowa
• szparagi
• biała rzodkiew

Kupując nowalijki, warto zwracać uwagę na ich wygląd. Nie powinny mieć żółtych liści, które wskazują na użycie silnych nawozów.
Psychodietetyczka Marta Adamiuk podkreśla:

- Można być podejrzliwym co do warzyw, które wyglądają zbyt idealnie - równy kształt i kolor prawie na pewno wskazują na użycie dużej ilości nawozu. Podobnie liście z żółtymi plamami. Kluczem jest też ilość. Niech wczesny pomidor czy ogórek będzie dodatkiem do naszej kanapki, a nie głównym składnikiem sałatki. Na to przyjdzie czas już niedługo.

Warto sięgać po warzywa, które są uprawiane w małych, rodzinnych gospodarstwach. Właśnie tam rzadko używa się agresywnych środków ochrony roślin. Z tego powodu wiele osób zastanawia się, czy powinno się sięgać po nowalijki, będąc np. w ciąży i czy podawać je dzieciom.

- Kobiety w ciąży, dzieci, osoby starsze i cierpiące na schorzenia układu pokarmowego to grupy, którym zaleca się szczególną ostrożność w odżywianiu się. Nie tylko w odniesieniu do nowalijek. Są one narażone na dużo cięższe konsekwencje zatruć, które mogą wystąpić po zjedzeniu większych ilości mocno nawożonych warzyw - zaznacza Marta Adamiuk.

Czytaj także: Kawa obniży ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2, ale nie każda. Sięgnij po ten rodzaj. Ile kawy pić, aby zmniejszyć insulinooporność?

Ekspertka dodaje, że pierwszym wyborem powinny być uprawy ekologiczne lub własne. Jako przykład przytacza kiełki. Nowalijki według Marty Adamiuk to miła odmiana po długim okresie korzystania z mrożonek, warzyw korzeniowych czy kiszonek.

- Urozmaicenie diety jest wskazane, żeby nie tylko nie popaść w monotonię, ale również, żeby dostarczać witamin i minerałów z jak najbardziej zróżnicowanych źródeł. Większość nowalijek nie jest dużo uboższa w nie od warzyw sezonowych (z wyjątkami takimi jak witamina C, która potrzebuje dużo naturalnego słońca, żeby mogła się wytworzyć). Ważne jednak, aby nowalijki nie stanowiły podstawy diety w tym okresie przejściowym, a raczej dodatek do niej.

Warto zapamiętać, że:

• warzywa zielone takie, jak szpinak, szczaw i sałata, są bogate w kwas foliowy i witaminę K, która wzmacnia prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego i tworzenia się czerwonych krwinek;
• czerwone warzywa takie, jak pomidory i papryka, to źródło witaminy C i likopenu. Istotnie wspierają odporność organizmu i chronią przed rozwojem nowotworów;
• wśród warzyw fioletowych takich, jak bakłażan, można odnaleźć antocyjany i karotenoidy, które mają działanie przeciwzapalne;
• warto też uwzględniać w diecie żółte warzywa, które dzięki beta-karotenowi i witaminie C wzmacniają układ odpornościowy i chronią przed chorobami serca.

Na wiosnę sięga się najczęściej po proste dania, które eksponują smak świeżych warzyw. W marcu warto robić twarożek do kanapek z dodatkiem pokrojonych plastrów rzodkiewki i posiekanego szczypiorku. Wyśmienita będzie też sałatka z nowalijek i wiosenna zupa z nowalijek (szczególnie sałacianka). Warto pamiętać, że dania z nowalijek są źródłem witamin, składników mineralnych i błonnika, którego szczególnie potrzeba dla zdrowia i urody po długiej zimie.

Przepis na zapiekankę z młodych ziemniaków
Składniki:

• 1 kg młodych ziemniaków
• 1 opakowanie szpinaku
• 200 g pieczarek
• 250 ml śmietany 12%
• 2 jajka
• świeży koperek
• natka pietruszki
• sól,
• pieprz

Przygotowanie:

1. Pieczarki umyć, oczyścić i pokroić w ćwiartki.
2. Ziemniaki obrać, przełożyć do garnka z wodą i gotować około 15 minut.
3. Następnie ułożyć je w naczyniu żaroodpornym.
4. Dodać pieczarki i liście szpinaku.
5. Składniki zalać śmietaną wymieszaną z jajkami.
6. Doprawić przyprawami i świeżymi ziołami.

Przepis na sałatkę z młodej kalarepy

Składniki:

• 2 jajka
• 1 kalarepka młoda
• 1 cebula czerwona
• śmietana
• szczypiorek
• natka pietruszki
• świeży koperek
• 1 ząbek czosnku
• pieprz,
• sól

Przygotowanie:

1. Kalarepę obrać i pokroić w plastry.
2. Jajka ugotować na twardo i pokroić w ćwiartki.
3. Szczypiorek posiekać.
4. Cebulę pokroić w piórka.
5. Składniki wymieszać, doprawić do smaku solą i pieprzem.
6. Polać śmietaną wymieszaną z czosnkiem przeciśniętym przez praskę, posypać pietruszką i koperkiem.

Spaghetti z młodej cukinii
Składniki:

• makaron spaghetti
• 2 małe cukinie
• kilka suszonych pomidorów z oleju
• 3 ząbki czosnku
• 1 mała cebula
• świeża bazylia
• świeża pietruszka
• 50 g sera żółtego
• oliwa
• sól, pieprz

Przygotowanie:

1. Makaron ugotować według przepisu na opakowaniu.
2. Cukinie pokroić w cienkie plasterki.
3. Cebulę i czosnek drobno posiekać, zeszklić na oliwie.
4. Dodać pokrojone suszone pomidory, delikatnie podsmażyć.
5. Dodać cukinie, doprawić solą i pieprzem.
6. Wszystko dusić kilka minut.
7. Makaron przełożyć na patelnię, dokładnie wymieszać.
8. Posypać świeżymi ziołami i startym żółtym serem.

Źródło:

• „Wiem, że dobrze jem. Talerz Zdrowego Żywienia w praktyce” – darmowy e-book opublikowany przez Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej
• Dania z młodych warzyw - przepisy z AKPA

Kliknij w obrazek, aby zobaczyć przykładowe nowalijki

Zobacz inne tematy kulinarne ze Strony Kuchni: